Psikoloji Kuramları - CARL GUSTAV JUNG

CARL GUSTAV JUNG

Psikanaliz alanındaki çalışmalarıyla bir asra damgasını

vuran Freud terapinin amacının bilinçaltını bilinçli hale

getirmek söylemişti. Ve bir teorisyen olarak bunu

çalışmalarının baş hedefi yaptı. Fakat aynı zamanda

bilinçaltını pek de hoş bir şey olarak algılamamamıza yol

açtı; burası yanan arzuların , kötü huylar ve cinsel

tutkuların derin çukuru, korkulu deneyimlerin gömüldüğü

bir yerdi. Bu haliyle bilinç yüzeyine çıkarmak isteyeceğimiz bir şey değildi.

Onun genç çalışma arkadaşlarından Carl Gustav Jung ise içimizdeki bu uzayı araştırmayı hayatının ve çalışmalarının amacı yapacaktı. Jung, Freudyen teoriyle

güçlenmiş temelinin yanında mitoloji, din ve felsefe

alanlarında derin bir bilgiye sahipti. Özellikle Siyonizm,

Kimya, Kabala ve Hinduizm ve Budizm’deki benzerleri

gibi karmaşık mistik geleneklerin sembollemeleri konusunda oldukça bilgiliydi.

Jung ayrıca rüyalar ve zaman zaman görüntülerle ileriyi

algılama kapasitesine sahipti. 1913 sonbaharında dev bir

selin Avrupanın büyük bir bölümünü içine alarak doğduğu

yer olan İsviçre’nin dağlarında durduğu hayalini gördü.

Yüzlerce insan sularda boğuluyor ve medeniyet

yıkılıyordu. Ardından sular kana dönüşüyordu. Bu

görüntüyü daha sonraki haftalarda sonsuz kışın, kandan

nehirlerin rüyaları takip etti. Jung bunun bir psikoza

dönüştüğünden endişe etmeye başlamıştı.

Aynı yılın Ağustos’unda 1. Dünya Savaşı başladı. Jung bir

bağlantı olduğunu hissetti; bir birey olarak kendisi ve

genel anlamda insanlık arasında açıklanamayan bir tür

bağlantı vardı. Jung o tarihten 1928’e kadar, daha sonraki

tüm teorilerinin temelini oluşturacak ve bir bakıma acı

veren bir benliğini arama sürecine girecekti.

Jung tüm rüyalarını, fantazilerini, hayallerini dikkatlice

kaydetmiş; ayrıca onları çizerek, resmederek ve

heykellerini yaparak göz önüne sermiştir. Deneyimlerinin

kendilerini kişileştirme eğiliminde olduklarını gören Jung,

bu keşfinin sonunda yaşlı bir bilgin ve onun yanındaki

küçük bir kızla karşılaşmıştır. Yaşlı bilgin bir dizi rüyadan

sonra bir tür ruhsal rehber haline dönüşmüş; küçük kız ise

dişi ruh “anima”yı temsil ederek onun biliçaltının

derinlikleriyle iletişime geçmesinde temel araç olmuştur.

Jung’un anlatımıyla bilinçaltının kapısında derimsi

kahverengi bir cüce bekliyordu. Bu, Jung’un egosunun

ilkel yoldaşı “gölge” idi. Jung rüyasında kendisinin ve

cücenin “Siegfried” adını verdiği sarışın güzel bir genç kızı öldürdüğünü gördü. Jung’a göre bu, bir süre sonra tüm Avrupada derin bir üzüntü yaratacak zafer ve kahramanlık

düşkünlüğünün tehlikelerine işaret eden bir uyarıydı aynı

zamanda da kendisinin Sigmund Freud’u

kahramanlaştırma eğiliminin tehlikeleri hakkında bir uyarı!

Jung ölüler ile ilgili de pek çok rüya gördü; ölüler, ölülerin

toprakları ve ölülerin yükselişi hakkında. Bunlar tamamıyla bilinçaltını temsil ediyordu –Bu Freud’un üstünde fazlaca durduğu nispeten “küçük” kişisel bilinçaltı

değil, tüm insanlığın kolektif bilinçaltıydı ve tüm ölüleri,

kişisel hayaletlerimiz de dahil, kapsayabilirdi. Eğer

mitolojiyi, geçmişi yeniden anımsayabilirsek, bu

hayaletleri de anlayabilecek, ölülerden huzursuz

olmayacak ve zihinsel hastalıklarımızı iyileştirebilecektik.

Jung’u eleştirenler basitçe Jung’un kendisinin de tüm

bunlar olurken hasta olduğunu iddia etmişlerdir. Fakat

Jung’a göre ormanı anlamak istiyorsanız, yalnızca kıyıda

bir ileri bir geri gezinmekle yetinemezsiniz. Ona

yaklaşmalı ve içine girmelisiniz, ne kadar tuhaf ve

ürkütücü görünürse görünsün...

Eşzamanlılık –Jung’un Gerçekliğe Yanıtı

Bilim Çağının prensi olarak bilinen ünlü düşünür Carl Gustav Jung, çalışmalarıyla entelektüel dünyanın devi haline gelmiştir. Jung, analitik psikanalizin kurucusu

olarak kabul edilmektedir. Freud’un yakın bir çalışma

arkadaşı olan Jung 1914’te ondan bağımsız olarak kendi

analitik psikoloji ekolünü oluşturmuştur. Jung’un kurum

testleri, ESP, öngörü, nedensel astrolojik kesişimlerin

bağladığı “anlamlı rastlantılar” üzerindeki çalışmalarından

elde ettiği bilgiden aldığı ilham, ümit verici ama

tamamlanmamış istatistiki verilerden güç alan ipuçlarıyla

birleşince bu, bir kolektif bilinçaltı teorisinin gelişmesini

sağlamakla kalmamış aynı zamanda kültürel araştırmalar,

özellikle mitoloji ve din üzerine yapılan çalışmalar

üzerinde önemli etkiler doğurmuştur.

Jung her ne kadar bilimselliğin gücüne inanıyor ve gerçeği

bulma yolunda uygulamacı metotları herkes kadar

kullanıyorduysa da, bilimsel anlayışın doğal ve sosyal

dünyaların insan-dışsallaştırılmasına yol açtığını söylemiştir.

“Doğal fenomenleri daha önceden olduğu gibi bilinçsizce

kabulleniş kayboldu”. Sorunun temeli ontolojik iddiaların

standart karmaşık kümesinde yatar. Jung, ısrarla zihnin

öğelerinin en az dış dünyada gördüklerimiz kadar gerçek

olduğunu vurgulamıştır; kastettiği şey açıkça ortadadır ve

kimse reddedemez.

1951’de İsviçre’deki Eranos Konferansında verdiği bir derste, Jung klasik eşzamanlılık olarak gördüğü olaylara örnekler vermiş ve bunları zihinsel olayların hem

rüyalarda hem de uyanıklık halinde kollektif bilinçaltını

sembolik ve fiziksel varlık eş düzlemlerinde etkilemekle

kalmayıp ondan etkilendiklerine ve çoğu zaman zaman,

uzay ve istatistiki olasılık kavramlarını aştıklarına bir kanıt

olarak göstermiştir.

TEORİ

Jung’un teorisi, insan zihnini 3 bölüme ayırır. Bunlardan

ilki Jung’un bilinçli akıl olarak tanımladığı ego’dur.

Bununla yakından bağlantılı ikinci bölüm ise kişisel

bilinçaltıdır ve o an için bilinç düzeyinde olmayan ama

bilinç düzeyine çıkabilecek herşeyi içerir. Kişisel bilinçaltı

pek çok kişinin algıladığı bilinçaltı şekline benzer; akla

kolayca getirilebilecek olan anıları ve bastırılmış olan

diğerlerini kapsar. Ama içgüdüler, Freud teorisinin aksine, bunun dışındadır.

Jung’un insan zihni hakkındaki teorisine eklediği üçüncü

bölüm aynı zamanda teorisini diğerlerinden çarpıcı bir

biçimde ayırır; kolektif bilinçaltı. Bunu ruhsal kalıtım

olarak da adlandırabiliriz. Burası bir tür olarak edindiğimiz

tüm deneyimlerin depolandığı yerdir; hepimiz bu bilgiyle

doğarız. Yine de hiçbir zaman doğrudan bunun bilincinde

olamayız. Burası tüm deneyimlerimizi ve davranışlarımızı

etkiler, en çok da duygusal olanları. Fakat biz bunu ancak

dolaylı olarak, etkilerini görerek anlayabiliriz.

Kolektif bilinçaltının etkilerini diğerlerinden çok daha

açık bir şekilde gösteren bazı deneyimler vardır: İlk

görüşte aşk, deja vu (o anı daha önce yaşamışsınız hissi)

ve birtakım sembolleri ve bazı mitlerin anlamını hemen

fark etme gibi deneyimlerin tümü dış gerçekliğimizin

kolektif bilinçaltıyla ani kesişimi olarak düşünülebilir.

Daha geniş anlamda düşündüğümüzde, tüm dünyadaki ve

tüm zamanlardaki sanatçı ve müzisyenlerin paylaştığı

yaratıcı deneyimler, tüm dinlerdeki mistiklerin ruhsal

deneyimleri ya da rüyalardaki, fantezilerdeki,

mitolojilerdeki, peri masallarındaki ve edebiyattaki

paralellikler kolektif bilinçaltına birer örnektir.

Buna güzel ve son zamanlarda oldukça tartışılan bir örnek

de ölüme yaklaşma deneyimleridir. Ölüme oldukça

yaklaştıktan sonra hayata döndürülen pek çok farklı

kültürel altyapıya sahip bir çok insan birbirine oldukça

benzeyen deneyimlerden söz etmiştir; bedenlerini terk

ettiklerinden, bedenlerini ve onları çevreleyen olayları net

olarak gördüklerinden, ucunda parlak bir ışık olan uzun bir

tünele itildiklerinden ve kaybettikleri yakınlarının ya da

dinsel figürlerin onları beklediğinden ve bu mutlu anı

yaşarken bedenlerine geri dönmekten duydukları düş kırıklığından bahsetmişlerdir. Belki de hepimiz ölümü bu biçimde deneyimlemek üzere yapıldık.

Arketipler

Kolektif bilinçaltını oluşturan öğelere arketipler –modeller- adı verilir. Jung onları dominantlar, mitolojik ya da ilkel figürler olarak da adlandırmıştır. Bir arketip, bir şeyi belirli bir yolla deneyimlemeye yönelik öğretilmemiş bir eğilimdir.

Arketipin kendine has bir biçimi yoktur, ama gördüğümüz

ya da yaptığımız şeyler üzerinde “düzenleyici bir ilke”

rolünü üstlenir. İşleyişi Freud’un teorisindeki içgüdülerin

işleyişiyle aynıdır: Bir bebek başlangıçta sadece yiyecek

bir şeyler ister, istediğinin ne olduğunu bilmez. Yine de

içinde belli şeylerle tatmin edilip bazılarıyla edilemeyecek

belli belirsiz bir arzu vardır. Büyüyen çocuk ise tecrübeyle

birlikte açken çok daha belirgin bir şey istemeye başlar; bir

şişe, bir kurabiye, ya da mantarlı pizza gibi..

Bir arketip uzaydaki bir kara deliğe benzer; orada

olduğunu yalnızca içine çektiği madde ve ışık sayesinde

anlayabilirsiniz.

Anne Arketipi

Atalarımızın hepsinin anneleri vardı. İçinde ya bir anne

ya da anne yerine geçen bir figürün yer aldığı bir ortamda

yetiştik. Güçsüz bebeklerken bizi besleyen kişi ile bağımız

olmaksızın yaşayamazdık. Bu da bizim bu evrimsel ortamı

yansıtacak şekilde “tasarlandığımız” sonucunu doğuruyor:

bir anne istemeye, onu aramaya, tanımaya, onunla

ilgilenmeye hazır olarak dünyaya geldik.

Bu yüzden anne arketipi belli bir tür ilişkiyi, “annelik”

ilişkisini tanımamızı sağlayan doğuştan gelen bir

yeteneğimiz. Jung , bu konunun biraz soyut olduğunu ve

bu arketipi dünyada, belirli bir kişi üzerinde –çoğunlukla

kendi annelerimiz- yansıtma eğiliminde olduğumuzu

söyler. Çevrede bu arketipi yansıtacak belli bir kişi

bulunmadığında bile, bu arketipi kişiselleştirerek bir

mitolojik “roman” karakteri haline dönüştürmeye çalışırız.

Bu karakter, arketipi sembolize etmektedir.

Anne arketipi ilkel ana ya da mitolojideki toprak ana ile

sembolize edilir; batı inanışlarında Havva ve Meryemle,

ve kilise, ulus, veya bir orman ya da okyanus gibi daha

kişisel sembollerle. Jung’a göre, zihnindeki anne

arketipinin ihtiyaçları gerçek annesi tarafından

karşılanamayan bir kişi ileriki yaşamında kilisede huzur

aramaya veya kendini anavatanıyla özdeşleştirmeye,

Meryem ana figürünü imgelemeye ya da denizde yaşamı

seçmeye eğilim duyacaktır.

Mana

Öncelikle şu anlaşılmalıdır ki, bu arketipler, Freud’un

içgüdüleri gibi biyolojik değillerdir. Daha çok ruhsal

isteklerdir. Örneğin, eğer rüyanızda uzun cisimler

gördüyseniz, Freud bunların phallus’u ve nihayetinde seksi

sembolize ettiği yorumunu yapabilir. Fakat Jung’un çok

daha farklı bir bakış açısı vardır. Ona göre açıkça bir penis

gördüğümüz rüyalar bile doyurulmamış bir seks

ihtiyacından daha farklı şeylere işaret ediyor olabilir.

İlkel topluluklardaki phallic sembolerin doğrudan seksle

ilgili olup olmadıkları şüphelidir. Bunlar genellikle

mana’yı, yani ruhsal gücü sembolize ederler. Bu semboller

özel zamanlarda canlandırılarak toprağı bereketlendirmek,

mahsulleri ya da balıkları artırmak veya birini iyileştirmek

için çağrılmaktadırlar. Penis ve güç, semen ve tohum,

gübre ve bereket arasındaki bağlantı bir çok kültür

tarafından anlaşılmıştır.

Gölge

Seks ve yaşam içgüdüleri Jung’un sisteminde de genel

olarak temsil edilmektedir. Onlar Jung’un gölge adını

verdiği arketipin bir parçasıdır. İhtiyaçlarımızın hayatta

kalma ve üreme içgüdüleriyle sınırlı olduğu, kendimizin

bilincinde olmadığımız ilkel insandan, “hayvan”

geçmişimizden gelen bir parça.

Gölge, egonun karanlık yüzüdür; potansiyel kötülüğümüz

genelde burada saklanmaktadır. Gerçekte gölgenin bir etiği

yoktur; iyi ya da kötü değildir, tıpkı hayvanlardaki gibi.

Bir hayvan yavrularını şefkatle sevme ve avlarını yiyecek

için vahşice öldürme yeteneklerine sahiptir. Ama ikisini de

yapmayı seçmez. Ne isterse onu yapar. O “masumdur.”

Fakat bizim insani bakış açımızdan, hayvanların dünyası

vahşi ve acımasız görünür, bu yüzden de gölge,

kişiliğimizin itiraf edemediğimiz yanlarının saklandığı bir

çöp kutusu haline gelir.

Gölgenin sembolleri, yılan, ejderha, canavarlar ve

şeytanlardır. Gölge çoğu zaman bir mağaranın ya da su

dolu bir havuzun; kolektif bilincin girişinde bizi bekler.

Bir daha rüyanızda şeytanla mücadele ettiğinizi gördüğünüzde fark edeceksinizdir ki mücadele ettiğiniz yalnızca kendinizdir.

Persona

Persona sosyal görüntümüzü temsil eder. Persona sözcüğü person –kişi ve personality –kişilik sözcükleriyle bağlantılıdır ve Latincede maske anlamına gelen mask sözcüğünden gelmektedir. Persona kendinizi dış dünyaya göstermeden önce taktığınız maskedir. Her ne kadar bir arketip gibi başlasa da, onun farkına vardıktan sonra kolektif bilinçaltından en uzak olan yanımız olduğunu görürüz.

Bu en iyi haliyle, toplumun bizden istediği rolleri yerine

getirirken hepimizin vermek istediği “iyi imaj”dır. Fakat bu aynı zamanda insanların düşüncelerini ve davranışlarını yönlendirmek için kullandığımız “yanlış imaj” da olabilir.

En kötüsü de bunu asıl doğamız zannedebilmemizdir. Bazen nasıl görünmek istiyorsak öyle olduğumuza inanırız.

Anima ve animus

Hayatta oynamak zorunda olduğumuz dişi ya da erkil rol kişiliğimizin –persona’nın bir parçasını oluşturur. Pek çok insan için bu rol fiziksel cinsiyetleriyle belirlenmektedir. Fakat Jung da Freud, Adler ve diğerleri gibi, biseksüel bir doğaya sahip olduğumuzu hissetmiştir. Yaşamımıza bir fetus olarak başladığımızda, farklılaşmamış cinsel organlara sahiptik; bunlar ancak zamanla ve çeşitli

hormonların etkisiyle dişi ya da erkek halini almıştır. Aynı şekilde bir bebek olarak sosyal yaşamımıza

başladığımızda, sosyal açıdan ne erkek ne de dişiydik. Fakat neredeyse eşzamanlı olarak pembe ve mavi kurdeleler gibi şeylerle bizi yavaş yavaş erkeğe ya da kadına dönüştüren toplumun etkisine girmişizdir.

Tüm toplumlarda erkek ve kadın rollerinden beklentiler

farklıdır; bu genellikle üremedeki farklı rollerimizi temel

alır, fakat çoğu zaman tamamen geleneksel bir çok detayı

da içerir. Günümüz toplumunda, hala bu geleneksel

beklentilerin izlerini taşırız. Kadınların hala daha şefkatli

ve daha az agresif olmaları, erkeklerin ise hala güçlü ve

duygusal açıdan dayanıklı olmaları beklenir. Jung’a göre

bu beklentiler bizim potansiyelimizin ancak yarısını geliştirebildiğimizi gösterir.

Anima, erkeklerin kolektif bilinçaltındaki dişi yanı, animus ise kadınların kolektif bilinçaltındaki erkil yanı temsil etmektedir. İkisi birlikte “sezgi” olarak adlandırılır. Anima anlık ve sezgisel davranan genç bir kız, ya da bir cadı veya toprak ana olarak kişileştirilebilir.

Genellikle derin duygusallık ve hayatın gücüyle bağdaştırılır. Animus yaşlı, bilge bir adam, bir sihirbaz, ya da çoğu zaman birden çok erkek olarak kişileştirilebilir ve bu figür genelde mantıklı, gerçekçi ve hatta tartışmacıdır.

Anima ya da animus genel anlamda kolektif bilinçaltıyla iletişim kurmamızı sağlayan arketiptir. Aynı zamanda aşk yaşamımızın büyük bir bölümünden de sorumludur. Biz, bir antik Yunan efsanesinde söylenildiği gibi, karşı cinste diğer yarımızı, Tanrıların bizden aldığı diğer yarıyı, ararız.

İlk görüşte aşık olduğumuzda bu, zihnimizdeki anima ya da animus arketipine oldukça uyan biriyle karşılaştık demektir.

Diğer arketipler

Jung, arketiplerin basitçe listeleyip ezberleyebileceğimiz belli gruplara ayrılmadığını ve sabit bir sayılarının olmadığını söylemiştir. Bunlar iç içedir ve gerektiğinde birbirleri içinde kolaylıkla eriyebilirler ve mantıkları geleneksel türde değildir. Yine de Jung diğer belirgin arketiplere şu örnekleri vermiştir:

Annenin yanında başka aile arketipleri de vardır. Baba, genellikle bir rehber ya da bir otorite figürü olarak sembolize edilir. Ayrıca, aile arketipi de vardır. Bu, kan bağını ve bilinçli nedenlerden daha derinlere inen bağları temsil etmektedir.

Ve çocuk; mitoloji ve sanatta çocuklarla, özellikle bebekler ve diğer küçük yaratıklarla temsil edilmiştir. Çocuk, geleceği, oluşu, yeniden doğuşu ve kurtuluşu sembolize eder. Batılılar kış dönümündeki Noel'de İsa'nın doğuşunu kutlarken, bu dönem, güneşin kendilerine yeniden dönüşünü kutlayan kuzeydeki ilkel kültürler için de geleceği ve yeniden doğuşu temsil eder. Çocuk arketipi çoğu zaman diğer arketiplerle karışarak çocuk-tanrıya ya da çocuk-kahramana dönüşür.

Çoğu arketip öykü karakteridir. Kahraman bunların başlıcalarındandır. O mana –güç kişiliğidir ve kötü

ejderhaları yenen kişidir. O, temelde –bizim öykünün kahramanı olarak sembolleştirdiğimiz- egoyu simgeler ve zamanının çoğunda ejderhalar ve canavarlar kılığına bürünen gölgelerle savaşır. Ne yazık ki kahraman, bir pozisyon olarak seçilebilmek için fazlaca saftır. Sonuçta o,

kolektif bilince giden yollara dikkat vermez. Kahraman, sık sık bakireyi kurtarmak için yola çıkar. O, saflığı, masumiyeti ve tecrübesizliği temsil etmektedir. Kahramana yolunda yaşlı, bilge adam rehberlik eder. O animusun bir biçimidir ve kahramana kolektif bilincin doğasını gösterir. Karanlık baba arketipi ise gölgeyi, gücün karanlık yüzünün hakimini simgeler. Ayrıca bir hayvan arketipi de vardır; insanlığın hayvan dünyasıyla ilişkilerini temsil etmektedir. Kahramanın sadık atı buna bir örnek olabilir, yılanlar da çoğu zaman hayvan arketipinin sembolü olmuşlardır ve oldukça zeki oldukları düşünülür. Sonuçta hayvanlar doğalarına bizden çok daha yakınlardır.

Hakkında konuşulması daha güç bazı arketipler de vardır.

İlk adam bunlardan biridir ve batı dininde Adem’le sembolize edilir. Bir diğeri Tanrı arketipidir; evreni

anlamaya, olanlara bir anlam vermeye, herşeyi bir amacı ve bir yönü varmış gibi görmeye olan ihtiyacımızı gösterir.

Hermafrodit, hem dişi hem erkek, karşıtlıkların birleşimini temsil eder. Tüm arketiplerin en önemlisi ise benliktir. Benlik kişiliğin nihayi birliğidir ve çember, haç ve Jung’un

da pek çok kez resimlediği mandala figürleriyle sembollenmiştir. Mandala, meditasyonda, dikkati

merkezde yoğunlaştırmak için kullanılan bir çizimdir; bu

bir geometrik figür gibi olabileceği gibi renkli camdan bir pencere de olabilir. Benliği en iyi temsil eden

kişiliklendirmeler mükemmelliğe ulaştıklarına inanılan İsa ve Buda gibi figürler olmasına rağmen, Jung

mükemmelliğe gerçek anlamda ancak ölüm anında ulaşılabileceğini düşünmektedir.

İnsan aklının dinamikleri

Zihnin bileşenlerinden onların işleme ilkelerine gelelim. Jung, bize 3 temel ilke sunmuştur. Bunlardan ilki 1. Karşıtlıklar İlkesi’dir. Her istek hemen bir karşıtına da işaret eder. Örneğin, eğer içimde iyi bir düşünce varsa, derinlerde başka bir yerde karşıt bir kötü düşünce bulunmaktadır. Aslında temel nokta şudur: İyilik anlayışına sahip olabilmem için, bir kötülük anlayışım da olması gerekir, tıpkı yükselişlerin düşüşler olmadan, siyahın beyaz olmadan var olamayacağı gibi.

Jung’a göre, zihnin gücünü (ya da libidosunu) yaratan

karşıtlıklardır. Bu bir pilin artı ve eksi uçlarına ya da bir

atomun bölünüşüne benzer. Enerjiyi yaratan zıtlıklardır;

güçlü bir zıtlık güçlü enerji, zayıf bir zıtlık zayıf enerji

ortaya çıkarır.

İkinci ilke, 2. Eşitlik İlkesidir. Zıtlıktan doğan enerji her iki

tarafa da eşit bir şekilde dağıtılır. Buna örnek olarak 10-11

yaşlarında başımdan geçen bir olayı anlatayım. O yıllarda

zaman zaman yaralanmış, kötü durumdaki orman

hayvanlarını iyileştirmeye çalışıyordum. Fakat korkarım

bunu yaparken sık sık onlara daha çok zarar vermiştim. Bir

keresinde yavru bir kuşu iyileştirmeye çalışıyordum. Fakat

onu kaldırırken bir an onu elimle ne kadar kolayca

ezebileceğim düşüncesi aklımdan geçti ve sarsıldım. Bu

düşünceden hiç hoşlanmamıştım, ama düşünce yadsınamaz biçimde oradaydı. Yani o yavru kuşu elime aldığımda, ona yardım etmeye yönelik bir enerjim vardı,

ama aynı zamanda içimde onu ezmek için de eşit miktarda

bir enerji vardı. Ben kuşa yardım etmeye çalıştım ve enerji

bir takım davranışlara dönüşerek yardım eylemini

oluşturdu. Peki ya diğer enerji? Ona ne oldu?

Bu, gerçekleştirmediğiniz isteğe karşı tutumunuza bağlıdır.

Eğer bu isteği kabullenir, onunla yüzleşir ve bunun

bilincinde davranırsanız, bu enerji zihninizin genel

anlamda gelişmesini sağlar; diğer bir deyişle büyürsünüz.

Ama bunun yerine, bu kötü isteği hiç bir zaman duymamış

gibi davranırsanız, onu inkar eder ve bastırırsanız, enerji

bir “kompleks” in oluşumunda kullanılacaktır. Kompleks,

bir konu etrafında kümelenen bastırılmış düşünceler ve

duygular paternidir. Eğer bir an için de olsa kuşu ezme

fikrinin aklınızdan geçtiğini inkar ederseniz, bu düşünceyi

gölgenin (karanlık yanınızın) önerdiği bir biçime

sokabilirsiniz. Eğer biri duygusal yanını inkar ediyorsa,

duygusallığı anima –dişi yan- arketipi içinde kendine bir

yer bulabilir.

Sorun işte buradadır: Eğer tüm yaşamınız boyunca

yalnızca iyiymişsiniz gibi davranırsanız –sanki yalan

söylemeye, aldatmaya, çalmaya ve öldürmeye kapasiteniz

yetmiyormuş gibi -, her iyilik yapışınızda diğer yanınız

gölgenin etrafında bir kompleks içine girer. Bu kompleks

kendine göre bir yaşam yaratmaya başlayacak ve sizi ele

geçirecektir. Bir anda kendinizi küçük yavru kuşların

üzerinde zıpladığınız karabasanlar görürken bulabilirsiniz.

Eğer uzun sürerse, kompleks sizi yenebilmekte ve size

sahip olabilmektedir; bu çift kişilik gelişimine kadar varabilir.

Son ilke, Entropi İlkesidir. Bu, karşıtlıkların bir araya

gelme eğilimidir, böylece enerji azalabilir. Jung bu fikri

fizikten almıştır; entropi tüm fiziksel sistemlerin bir sona

doğru işlemeye olan eğilimine verilen addır, Böylece tüm

enerji düzgün biçimde dağılabilecektir. Örneğin odanın bir

köşesinde bir ısıtıcınız varsa, sonunda tüm oda ısınacaktır.

İnsanlar gençken karşıtlıklar uç noktadadır, bu yüzden

oldukça çok enerjiye sahibizdir. Yaşlandıkça, pek çoğumuz

farklı yönlerimizle daha iyi başa çıkarız. Daha az saf

idealistizdir, ve hepimizin iyi ve kötünün bir karışımı

olduğumuzu fark ederiz. Karşı cins bize daha az tehlikeli

görünür ve giderek androjenleşiriz. Yaşlılıkta kadın ve

erkek fiziksel olarak bile daha çok birbirine benzer.

Karşıtlıklarımızın üzerinde düşünebilme ve benliğimizin

her iki yanını da görme sürecine, “geçiş” transcendence-

adı verilir.

Benlik

Jung'a göre, yaşamın amacı benliği tanımaktır. Benlik, tüm

karşıtlıkların ötesine geçişi ve kişiliğinizin her yönünün

eşit olarak sergilenmesini temsil eder. Artık ne kadın veya

erkek ne ego veya gölge, ne iyi veya kötü ne bilinçli veya

bilinçsizsinizdir, tüm bunları birlikte yaşarsınız. Hem bir

birey, hem de yaratılışın bütünlüğüsünüzdür, ve ikisi de

değil.

Bunu zihniniz için yeni bir merkez, daha dengeli bir

pozisyon olarak düşünebilirsiniz. Gençken, egoya

yoğunlaşır ve kişiliğin önemsiz detayları hakkında

hayıflanırız. İleriki yaşlarda ise, biraz daha derine

odaklanır ve herkese, tüm hayata, hatta evrene daha fazla

yakınlaşırız. Benliğini tanıyan bir kişi daha az bencil

olacaktır.

EŞZAMANLILIK

Kişilik teorisyenleri uzun yıllar psikolojik süreçlerin

mekanizma şeklinde mi yoksa teleoloji yoluyla mı

işlediğini tartışmışlardır. Mekanizma düşüncesine göre,

süreçler neden-sonuç ilişkisiyle işler. Birşey bir diğerine

yolaçar ve diğeri başkasını doğurur, ve bu böyle gider,

böylece şu anı geçmiş belirlemiş olur. Teoloji

düşüncesinde ise gelecekteki bir durum hakkındaki

fikirlerimizle yönlendiriliriz, amaçlar, anlamlar, değerler

gibi şeylerle. Mekanizma determinizm ve doğa

bilimleriyle ilişkilidir. Teoloji ise özgür irade ile bağlantılıdır.

Psikoloji tarihinde, Freudyenler ve davranış bilimciler

daha çok mekanizmacı olarak, neo-Freudyenler,

hümanistler ve varoluşçular ise teleolojist olarak görülür.

Jung, bunların her ikisinin de rolü olduğuna inanır ve

ayrıca üçüncü bir altenatif daha ekler; eşzamanlılık.

Eşzamanlılık birbirine neden-sonuç ilişkisiyle ya da

teleolojik olarak bağlı olmayan, yine de aralarında anlamlı

bir bağ olan iki olayın gerçekleşmesini anlatır. Jung, birbiriyle ilgisiz gibi görünen olayların aslında bilmediğimiz bir bütünün parçaları olduğu için eşzamanlı

meydana geldiğini söylemiş ve haberci rüyaları buna örnek

göstermiştir. İnsanlar zaman zaman rüyalarında birşeyler

görürler, örneğin sevdikleri biriyle ilgili bir olayı ve ertesi

gün gördüklerinin gerçekleşmiş olduğunu görürler. Bazen

bir arkadaşımızı aramak için telefonu kaldırırız ve

arkadaşımızın zaten hatta olduğunu görürüz. Çoğu

psikolog bunları rastlantı olarak adlandıracak ya da

gerçekleşme ihtimallerinin düşündüğümüzden çok daha

fazla olduğunu göstermeye çalışacaktır. Jung ise bunların,

bizim insanlarla ve genel anlamda doğayla kollektif bilinç

yoluyla nasıl bağlandığımızı gösteren işaretler olduğunu

söyler.

Jung kendi dini inançları hakkında pek ipucu vermemiştir.

Yine de eşzamanlılıkla ilgili bu olağandışı düşünce

Hintlilerin gerçekliğe bakış açısıyla kolaylıkla

açıklanabilmektedir. Hint düşüncesine göre, kişisel

egolarımız okyanustaki birer ada gibidir: Oradan kendi

dünyamıza ve birbirimize bakarız ve birbirimizden ayrı

varlıklar olduğumuzu düşünürüz. Göremediğimiz şey ise,

birbirimize suların dibindeki okyanus katı ile bağlı

olduğumuz gerçeğidir.

Hint inanışlarında dış dünyaya maya –ilüzyon- adı verilir

ve Tanrının rüyası ya da Tanrının dansı olarak düşünülür.

Onu yaratan Tanrıdır, fakat kendi başına bir gerçekliği

yoktur. Kişisel egolarımız jivatman, yani kişisel ruhlarımız

olarak tanımlanır. Fakat onlar da ilüzyonun bir parçasıdır.

Gerçekte tek ve bir olan Tanrı Atman’ın birer

uzantısıyızdır; o kimliğini unutarak tamamen ayrı ve

bağımsız olmuş, biz olmuştur. Fakat hiçbir zaman

tamamıyla ayrı değilizdir. Öldüğümüzde uyanır ve

başlangıçta kim olduğumuzu fark ederiz: tanrı.

Hayal kurduğumuzda ya da meditasyon yaptığımızda

kişisel bilincimizin derinliklerine iner, gerçek benliğimize,

kollektif bilince gittikçe daha çok yakınlaşırız. Bu ruh hali

içindeyken, diğer egolarla –diğerleriyle iletişime de

özellikle açığızdır.

Eşzamanlılık Jung’un teorisini nadir teorilerden biri haline

getirmiştir; eşzamanlılık sadece parapsikolojik

fenomenlerin üstünde değildir, aynı zamanda onları

açıklamaya çalışmaktadır.

Biyografi

Carl Gustav Jung, 26 Temmuz 1875’te İsviçre’de küçük

bir köy olan Kessewill’de doğdu. İyi bir eğitime sahip

geniş bir aile ile çevriliydi, aralarında bir kaç rahip ve

aykırı sayılabilecek kişiler de vardı.

6 yaşında Latince öğrenmeye başlayan Jung’un dil bilime

ve edebiyata, özellikle antik edebiyata derin bir ilgisi

vardı. Jung, pek çok modern Avrupa dilinin yanı sıra Eski

Hint kutsal kitaplarının dili olan Sanskritçe de dahil bir

çok eski dilde yazılan yazıları okuyabiliyordu.

İlk kariyer seçimi arkeoloji olmasına rağmen, Basel

Üniversitesinde Tıp okuyan Jung, ünlü nörolog Krafft-

Ebing’le çalışırken kariyerine psikyatride devam etmeye

karar verdi.

Mezuniyetinin ardından Zürih’teki Burghoeltzli Akıl

Hastanesinde görev alan Jung, burada şizofreni uzmanı (ve

şizofreninin isim babası) Eugene Bleuler ile birlikte çalıştı.

Bir Freud hayranı olan Jung, onunla 1907’de Viyana’da

tanıştı. Anlatılanlara göre, tanıştıktan sonra Freud o gün

için tüm randevularını iptal etmiş ve birlikte 13 saat

boyunca duramadan konuşmuşlar. Freud sonunda Jung’u

psikoanalizin prensi ve kendi mirasçısı olarak görmeye

başlamıştı.

Fakat Jung hiçbir zaman için Freud teorisini tamamen

benimsemedi. Aralarındaki ilişki 1909’da Amerika'ya

yaptıkları bir gezi sırasında soğuklaşmaya başladı.

Birinci Dünya Savaşı Jung için oldukça acı veren bir

kişilik testi dönemi olmuştur. Bu aynı zamanda, dünyanın

şimdiye kadar gördüğü kişiliğe dair en ilginç teorilerden

birinin de başlangıcını oluşturur.

Savaştan sonra Jung bir çok yer gezdi; Afrikadaki,

Amerikadaki ve Hindistandaki kavimleri inceledi. 1946’da

emekli oldu ve 1955’de eşinin ölümünden sonra gözlerden uzak yaşadı. 6 Haziran 1961’de Zürih’te öldü.

Kaynak: Dr. C. George Boeree